Soru
Ben 48 yaşında bir kadınım. Kilolu kişilerde kanser ihtimalinin arttığını okudum. Şişmanlık neden kanser riskini artırıyor? Ben obez değilim. Balık eti kabul edilebilir. Bende de kanser riski artmış mıdır?
Yanıt
Kişilerin kilo durumuna karar verebilmek için kullandığımız bir indeks var: Vücut kitle indeksi. Kilogram olarak ağırlığımızı, metre cinsinden boyumuzun karesine böldüğümüzde çıkan sonuç bizim vücut kitle indeksimizi verir. Şu şekilde formülleştirebiliriz: VKİ ( Vücut kitle indeksi) = Ağırlık ( kg ) / Boy ( m2 ). Sonuç 30 kg / m2 ya da üzerinde ise kişi obez kabul edilir. 25 ile 29,9 kg / m2 arasındaki sonuçlar kilo fazlalığı olarak adlandırılır. Buna göre siz de kilolu olup olmadığınızı anlayabilirsiniz. Tabii bu formül genel bir formüldür. Bazı kaslı kişileri, yağ dokusu daha az olduğu halde şişmanmış gibi gösterebilir. Ya da tersi olup yağ dokusu fazla ama kası az olan kişiler ideal kilodaymış gibi görünebilir. Ancak yine de pratik değerlendirmeler için uygun bir formüldür. Kilo fazlalığı ya da fiziksel aktivite azlığı ile ilgisi kesin olarak bilinen kanserler; meme, kalın barsak, rahim, yemek borusu ve böbrek kanserleridir. Literatür bilgilerimiz arttıkça, pankreas kanseri, safra kesesi kanseri, Hodgkin dışı lenfomalar ve ilerlemiş prostat kanserinin de azalmış fiziksel aktivite ya da şişmanlık ile bağlantısının olduğunu düşünmeye başladık. Kilo ile kanser arasındaki ilişki obez düzeydeki şişmanlarda daha fazla olmakla birlikte, diğer kilo fazlalıkları da kanser riski oluşturur. Egzersiz, kilodan bağımsız olarak tek başına risk azaltıcı bir faktördür. Örneğin 90 kilo olan iki kişi düşünelim. Aynı kiloda olsalar bile egzersiz yapan kişide risk azalmaktadır.
Kilo ve fiziksel aktivite azlığı ile kalp hastalıkları arasındaki ilişki uzun zamandan beri bilinir. Nedenini tahmin etmek de zor değildir. Ancak kanser ile şişmanlık ve azalmış fiziksel aktivite arasındaki ilişki daha karmaşıktır. Vücutta yapılan kortizon ve insülin benzeri hormonlar ve bizatihi insülinin bu ilişkide rolü olduğu düşünülmektedir. Egzersizin bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser riskini azalttığını düşünen bilim adamları da vardır. Öte yandan egzersiz barsak hareketlerini artırıp kanserojen maddelerin burada daha az kalmasını sağlayarak kanser riskini azaltır. Obez kişilerde inflamasyona yani iltihap oluşumuna eğilim vardır. Bu da kronik irritasyon benzeri etkidir. Kanser riskini artıran bir faktör olabilir.