Soru
Babam 76 yaşında. Kansızlığı var. Bunun için demir ilacı kullandı ama kansızlığı bir türlü düzelmiyor. Sizce bunun sebebi ne olabilir?
Yanıt
Kansızlık, dokulara oksijen taşıyan ve kana kırmızı rengini veren hemoglobin miktarındaki azalmadır. Hemoglobin maddesi alyuvarlar içinde bulunur ve dokulara oksijen taşınmasını, yapısında bulunan demir elementi aracılığıyla yapar. Bu nedenle demirin azaldığı hallerde hemoglobin sentezi de azalır ve kansızlık ortaya çıkar. İnsanlarda kansızlığın en sık görülen nedeni demir eksikliği olmakla birlikte başka birçok bozuklukta da kansızlık oluşabilir. Bu yüzden kansızlık görülen her durumu demir eksikliğine bağlamak hem yanlış hem de tanı gecikmelerine neden olan bir yaklaşımdır.
Demir eksikliği kansızlığı genellikle kadınlarda görülür. Bunun en önemli nedeni de aşırı menstruasyonla oluşan kan ve bunun sonucundaki demir kaybıdır. Gebelikte ve büyüme çağındaki çocuklarda da ihtiyacın artmasına bağlı olarak demir eksikliği görülebilir. Erkeklerde demir eksikliği en çok mide barsak sistemindeki gizli kanamalardan dolayı oluşur. Farkında olmadan ortaya çıkan bu kanamalar; gastrit, ülser, polip ve hemoroid gibi hastalıklara bağlı olabilir. Ancak en ciddi hastalık, kalın barsak kanseridir. Bu nedenle yetişkin bir erkekte demir eksikliği var ise mutlaka kalın barsak kanseri yönünden incelenmelidir.
Babanızdaki kansızlık demir tedavisiyle düzelmediği için bunun öncelikle demir eksikliğine bağlı olup olmadığı araştırılmalıdır. Bu çok zor bir işlem değildir. Kanda ferritin düzeyine bakılarak demir eksikliği bulunup bulunmadığı kolayca anlaşılır. Babanızda demir eksikliği var ve demir tedavisiyle düzelmiyorsa bunun başlıca iki nedeni olabilir: Birincisi, kan kaybı devam ettiği için verilen demir yeterli olmuyordur. İkinci neden, verilen demirin sindirim sistemindeki emilimi bozuktur. Emilim bozukluğu saptanırsa demir tedavisi damar yoluyla yapılmalıdır.
Demir eksikliği yoksa gereksiz yere demir vererek oyalanılmamalıdır. Bu durumda kansızlık yapan diğer hastalıklar araştırılmalıdır. Romatizmal hastalıklar, kronik enfeksiyonlar, kemik iliği yetersizliğine yol açan bozukluklar, alyuvarlara karşı oluşan antikorlar, dalak büyüklüğü, B 12 ve folik asit vitamin eksikliği gibi hastalıklar da demir eksikliğinden bağımsız olarak alyuvarlardaki toplam hemoglobin miktarını azaltarak kansızlığa yol açabilirler.