YUMURTALIK KANSERİNDE RİSKİ ARTIRAN VE AZALTAN FAKTÖRLER
Soru
Annem 67 yaşında yumurtalık kanseri oldu. Ameliyattan sonra koruyucu kemoterapi verildi ama hastalık nüks etti. Tekrar çeşitli kemoterapiler aldı. Tüm bunlara rağmen hastalık ilerlemeye devam etti ve ne yazık ki annemi kaybettik. Benim sorum şu: Kızları olarak bizde risk artışı var mıdır? Ne yapmamızı tavsiye edersiniz? Yumurtalık kanserinde riski artıran faktörler nelerdir?
Yanıt
Yumurtalık kanseri kadınlarda meme kanseri kadar sık olmasa da nadir olmayarak görülür. Meme kanserinde olduğu gibi yaşın artması başlı başına bir risk faktörüdür. Bir araştırma sonucuna göre kadınlarda görülen yumurtalık kanserlerinin % 48’i 65 yaş üzerinde tespit edilmiştir.
Yumurtalık kanserinde riski azaltan faktörler arasında sık gebe kalmak, doğum kontrol hapı kullanmak, emzirmek sayılabilir. Doğum kontrol hapının uzun süreli kullanımının riski daha fazla azalttığı gösterilmiştir. Hatta doğum kontrol hapının bırakılmasından sonra bile koruyucu etkinin devam ettiği düşünülmektedir. Ancak östrojen hormonunun tek başına kullanılması riski bir miktar artırabilir. Oysa östrojenin etkilerini dengeleyen progesteron hormonuyla birlikte kullanımı riski azaltan bir faktördür.
Hiç hormon tedavisi almamış olsa bile kilo fazlalığı ve obez olan kadınlarda yumurtalık kanseri riski artmıştır. Tüplerin bağlandığı ve rahmin alındığı kişilerde ise riskin kısmen azaldığı bilinmektedir.
Yumurtalık kanserlerinin ancak % 10’u genetik mutasyonlara bağlıdır. Ailesel olarak birinci derecede akrabalarından ikisinde yumurtalık kanseri görülen kişilerde risk çok artmıştır. Bu kişilerde tüm yaşam boyunca kanser geliştirme riski % 50’dir. Meme, yumurtalık ve kalın bağırsak kanserinin birlikte görüldüğü ailelerin gelecek nesillerinde de riskin arttığı bilinmektedir. Bunların dışında BRCA 1 ve BRCA 2 mutasyonları olan kişilerde meme kanserinde olduğu gibi yumurtalık kanseri de daha sık görülür.
Sizin için olmasa bile ailesinde yaygın olarak yumurtalık kanseri bulunan ve ailevi yumurtalık kanseri sendromu tespit edilen kişilerin koruyucu amaçla doğum kontrol hapı kullanması, yumurtalıkların çıkarılması gibi koruyucu önlemlere başvurması önerilebilir. BRCA 1 ve BRCA 2 mutasyonu olan kadınlarda da yumurtalıkların alınması düşünülebilir. Ayrıca risk altındaki kişiler sağlıklı diyet uygulamasında daha titiz davranmalıdırlar.
Yumurtalık kanseri tanısı için kesin bir tarama testi olmamakla birlikte riskli altındaki kişilerde kanda CA-125 testi ve transvajinal ultrasonografi yapılabilir.