Soru
Babamda pankreas kanseri var. Doktorumuz kemoterapiyle birlikte tarceva isimli bir ilaç verdi. Bir arkadaşımın hastası da aynı tedaviyi alıyormuş. Ancak o hasta akciğer kanseri. Bu durumda iki farklı kansere aynı tedavi verilmiş oluyor. Bir yerde yanlışlık mı yapıyoruz?
Yanıt
Erlotinib etken maddesini içeren tarceva isimli ilaç hedefe yönelik tedaviler kapsamında değerlendirilmelidir. Antikor yapısında bir maddedir.
Günümüzde kanser tedavisi yalnızca kemoterapi olarak bilinen kimyasal maddelerden oluşmaz. Bunun yanısıra antikorlar da kanser tedavisinde kullanılmaktadır. Kanser hücresinin yüzeyinde ya da yüzeyine yakın bölgelerinde birtakım moleküler yapılar vardır. Biz bu reseptör yapısındaki moleküllere ‘antijen’ diyoruz. Bunlar dışarıdan gelen uyarıları hücre çekirdeğine iletirler ve hücrenin çoğalmasına neden olurlar.
Antijen ve antikor denen yapılar birbirine tıpkı anahtar-kilit gibi uyarlar. Dolayısıyla vücuda verilen antikorlar uygun yerlere gidip ilgili antijenleri bulurlar ve onları dış uyaranlara kapatırlar. Böylelikle hücre çoğalması durur, kanser kitlesi küçülme eğilimine girer. Bir hastanın akciğer kanserindeki reseptör molekülü bir başka akciğer kanser hastasında bulunmazken pankreas kanserinde bulunabilir. Bu da farklı iki kansere aynı ilacın verilmesinin yolunu açar. İlginçtir ki iki ayrı hastadaki akciğer kanserlerine farklı ilaçlar verilmesi gerekirken, moleküler yapıları benzer olan iki farklı organın kanseri aynı antikorla tedavi edilebilir.
Erlotinib, kanser hücresinin yüzeyinde bulunan epidermal büyüme faktör reseptörlerine bağlanarak etkisini göstermektedir. Bu reseptörler birçok kanser hücresinde bulunmaktadır. Hatta normal hücrelerde de bir miktar bulunabilir. İlaç verildiğinde ortaya çıkan yan etkiler işte bu normal hücrelerin etkilenmesinden dolayı olmaktadır. Hedefe yönelik tedaviler standart kemoterapilerden farklıdır. Genellikle yan etkileri az, tolere edilmeleri daha kolaydır. Etkilerinin ortaya çıkması ise uzun zaman alır. Bu nedenle antikor tedavisi alan kanser hastalarında tedaviye yanıtı değerlendirmek için kemoterapiye göre daha uzun süre beklemek gerekir.
Önümüzdeki yıllar kanser hücrelerinde kişiye özgü reseptörlerin yoğun olarak tespit edileceği yıllar olacaktır. Bu da reseptörlere karşı geliştirilecek antikorlarla tedavi olanaklarını artıracaktır.