Soru
Babam pankreas kanserinin son dönemine girdi. Uzun süre kemoterapi ve radyoterapi almıştı. Doktorlar artık kemoterapi verilemeyeceğini, sadece destek tedavisi yapılabileceğini söylüyorlar. Hastamız aşırı ağrı çekiyor. Onun bu şekilde acı çekmesi bizi çok rahatsız ediyor. Buna bir çare bulunamaz mı?
Yanıt
Babanızda görülen ağrı, birçok kanserde olduğu gibi pankreas kanserinin son dönemlerinde görülen en önemli yakınmalar arasındadır. Şükürler olsun ki tıbbın günümüzde gelmiş olduğu noktada ağrı ile baş edebilmek artık mümkün.
Ağrının nedeni tümörün sinirlerden zengin dokulara yapmış olduğu baskı ya da kemiklere yayılmış olmasıdır. Ağrı tedavisinde ağızdan ya da damardan ağrı kesiciler ve anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Bu, tedavide ilk aşamadır. Anladığım kadarıyla babanız bu aşamayı geçmiş görünüyor.
Bu tür ağrı kesicilere yanıt vermeyen hastalarda narkotik analjezikler kullanılmalıdır. Bunlar, morfin ve benzeri ilaçlardır. Ağızdan ya da damar yoluyla verilebileceği gibi cilde yapıştırılan bir flaster yardımıyla da alınabilmektedir. Cilde yapıştırma hastalara büyük kolaylık sağlamaktadır. İçinde morfin benzeri ilaç olan flaster iki ya da üç gün süreyle cilde yapışık olarak tutulmakta ve bu sürede ilaç deriden emilmektedir. Flasterin ağrının olduğu yere yapıştırılması da gerekmemektedir. Ayrıca narkotik analjeziklerle birlikte diğer ağrı kesiciler de kullanılabilmektedir.
Şiddetli ağrısı olan hastalarda morfinin çekinmeden kullanılması gerekir. Hastalar arasında alışkanlık yapar diye morfin türü ilaçları almak istemeyenler az değildir. Oysaki şiddetli ağrısı olan hastalarda morfinin bağımlılık yapıcı etkisi normal insanlardakine göre çok daha azdır. Morfin damar yoluyla sürekli verilebileceği gibi, bir mekanizma yardımıyla ağrısı olduğu zaman hasta tarafından da alınabilmektedir. Bu yöntemde hasta, ağrısı geldiğinde âletin düğmesine basarak morfinin damar yolundan içeri girmesini sağlamaktadır. Ağrının şiddetine göre mekanizmanın izin vereceği morfin miktar ve sıklığı doktorlar tarafından baştan ayarlanmaktadır.
Ağrıyı durdurmanın bir diğer yolu da ilgili sinirlerin blokajıdır. Bunun için küçük bir işlem gerekir. Dindirilemeyen ağrı, kemik metastazlarına bağlı ise ve doktorlarınız hastanızın durumunun uygun olduğunu düşünüyorsa radyoterapi de verilebilir.