KANSERDEN KORUNMAK MÜMKÜNDÜR
Soru
Babamı ve annemi kanserden kaybettim. Geçenlerde bir yazıda insanlarda kanser görülme oranlarının arttığını okudum. Bu doğru mu? Doğruysa bunun nedeni nedir ve kanserle nasıl mücadele edebiliriz?
Yanıt
Dünyada kanser görülme oranlarının arttığı doğru. Kanser esas itibarıyla bir yaşlılık hastalığıdır. Yani yaş arttıkça kanser görülme sıklığı artar. Son yıllarda insan ömrünün uzadığını biliyoruz. Bu da kanser sıklığının artmasındaki en önemli nedendir.
Günümüzde teknolojik gelişmeler hastalığın erken yakalanmasında büyük katkılar sağlamıştır. Eskiden ne olduğu tam anlaşılamadan kaybedilen birçok hastanın tanısı bugünkü bilgilerimiz ve olanaklarla kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Bu da kayıtlı kanser olgularının artışına yol açmıştır.
Kanser genetik yapıdaki bozukluk sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Ancak bu genetik değişiklik kalıtsal olarak anneden, babadan geçen bir bozukluk değildir. Çevresel etkenlerin uzun süreli olarak hücre yapısını bozması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bazı kişiler kanser yapıcı çevresel etkenlere daha duyarlı olduklarından kansere yatkınlık gösterebilirler. Ama bu kişiler çevresel kanser yapıcı etkilerle karşılaşmamış olsalardı kansere de yakalanmamış olurlardı. Bu nedenle bir ömür boyu sürecek sağlıklı yaşam koşullarına uymak büyük önem taşımaktadır.
Endüstrileşmiş toplumlardaki yaşam biçimleri birçok çevresel kötü etkiye ve kansere davetiye çıkarmaktadır. Sigara, tütün ürünleri ve yanlış beslenme bunlar arasında ilk sıralarda gelmektedir. Yetersiz aktivite ve şişmanlık da kanser riskini artıran faktörlerlerdir.
Günümüzde kanser oranlarında artış olmakla birlikte tedavi olanaklarının artmasıyla yaşam sürelerinde uzamalar görülmüş, eskiden tedavi edilemeyen birçok kanserli hastanın yaşama yeniden dönmeleri sağlanmıştır.
Bununla birlikte kanserle mücadelede en kolay ve başarılı yol hastalıktan korunmaktır. Bunun için sağlık kurallarına uygun yaşamak, çevresel kanser yapıcı etkilerden uzak durmak gerekir. Bunun yanı sıra kanser tarama programları aracılığıyla kanser ‘check-up’ protokollerine uymak önemlidir. Kadınlarda periyodik mamografi tetkiki, erkeklerde prostat kanserine karşı kanda prostat spesifik antijen olarak bilinen PSA maddesine baktırmak, hem erkek hem de kadınlarda kolonoskopi tetkiki yaptırmak, benlere karşı cilt muayenesi olmak, cinsel yönden aktif kadınlarda rahim ağzı kanserinden korunmak için ‘pap smear’ sürüntüsü aldırmak erken tanıyı sağlayan incelemelerin başında gelir.