Soru
Annem 80 yaşında. Bu zamana kadar çok sağlıklı iken kan tetkiklerinde hem alyuvarların, hem akyuvarların, hem de trombositlerin azaldığı tespit edildi. Bu durumun nedeni ne olabilir? Nasıl bir yol izlememizi tavsiye edersiniz?
Yanıt
Yukarıda sözünü ettiğiniz alyuvarlar, akyuvarlar ve trombositler, kanı oluşturan şekilli elemanlardır. Bu hücreler kemik iliğinde yapılıp kana verilirler. Bunların üçünün birden azalması çok farklı durumlarda ortaya çıkabilir. Anneniz yaşındaki kişilerde en sık görülen durumlardan biri tıpta miyelodisplastik sendrom (MDS) olarak bilinen bir kemik iliği hastalığıdır. Bu, zamanla lösemiye dönüşebilecek bir hastalıktır.
Löseminin bizatihi kendisi de tüm kan elemanlarının azalmasıyla ortaya çıkabilir. Her ne kadar akut lösemilerde akyuvarlarda artış görülerse de bazen başlangıç aşamasında kemik iliğinden kana yeteri kadar hücre geçememesi nedeniyle kan elemanlarında azalma olabilir.
Miyelofibroz denilen kemik iliği hastalığında ilikte bağ dokusu artışı olur. Bu da her üç hücre grubunda azalmaya yol açabilir.
Aplastik anemi dediğimiz kemik iliğinin hücre yapamadığı durumlarda da tüm kemik iliği elemanlarında azalma olur.
Tüm bu durumlar kemik iliğinden orijin alan hastalıklardır. Tıpta malin olarak bilinen süreçlerdir. Yani kötü huylu, tedavisi zor hastalıklardır. Hatta bazen tam tedavisi mümkün değildir.
Kemik iliğine yayılmış diğer organ kanserleri, lenfomalar, infeksiyonlar, bağ dokusu hastalıkları da kan elemanlarının azalmasına neden olabilirler.
Vitamin B 12 eksikliği de nadir olmayarak böyle bir kan tablosuna yol açabilir. Tüm kan hücrelerinin azaldığı durumlarda, özellikle yaşlılarda mutlaka araştırılması gereken bir hastalıktır. Tanısı çok kolaydır. Yeter ki düşünülsün. Serum vitamin B 12 düzeyine bakılarak tanı konur. Folik asit de bir başka B vitaminidir. Bunun düzeyine de bakmakta yarar vardır. Vitamin eksikliklerinin tedavisi de kolaydır. Eksik vitamini vermekle hastada hızlı bir rahatlama olur.
Yukarıda sayılan durumlar kan hücrelerinin yapımıyla ilgili bozukluklardır. Bir de kan hücrelerinin hızlı yıkıldığı durumlar vardır ki bunun önemli nedenlerinden biri dalak büyüklüğüdür. Dalak büyüklüğü çok çeşitli hastalıklarda görülebilir. Mutlaka kan hastalığı olması gerekmez. Karaciğer hastalıklarından infeksiyonlara değin bir dizi durum buna yol açabilir.
Annenizin hematoloji bölümü bulunan bir klinikte tetkik edilmesini öneririm.