– Kemoterapi nedir?
– Kemoterapi geniş anlamıyla ilaç tedavisi demektir. Tıbbın diğer alanlarında, özellikle infeksiyon hastalıklarında antibiyotiklerin kullanılması kemoterapi olarak adlandırılabilir. Konumuz onkoloji olduğunda kemoterapiyi “kanserin ilaçla tedavisi” diye tanımlayabiliriz.
– İlaçlar tıbbın diğer alanlarında kullanılan ilaçlardan daha mı farklı?
– Bunlar, etki mekanizmaları farklı ve genel olarak yan etkileri daha ağır ilaçlardır. Yan etkilerinin ağırlığı kanser hücresini öldürürken normal hücrelere de zarar vermelerinden kaynaklanmaktadır. Genel olarak damar yoluyla verilir, ağızdan da alınabilir, kas içine de yapılabilirler. Nadiren, cilt üzerine sürülen krem şekilleri de kullanılabilmektedir. Hatta özel kanüllerle belli bir organın damarına da verilebilirler.
– Kemoterapi uygulaması konusunda daha detaylı bilgi alabilir miyiz?
– Pratik hayatta en çok kullandığımız yöntem ilaçların damar yoluyla verilmesidir. Demin de söylediğim gibi bazen organa giden damara ilaç verilebilir. Örneğin karaciğere metastaz yapmış bir kanserde karaciğere giden damara doğrudan verilir.
– Bu şekilde etkisi daha yoğun oluyor öyleyse?
– Evet, böylece daha çok o kısma etkili oluyor. Vücuda da yayılıyor ama diğer dokulara daha az miktarda ilaç gitmiş oluyor.
– Her kanser hastasına kemoterapi uygulanıyor mu?
– Hayır uygulanmıyor. Mutlaka her kanser vakasına kemoterapi verilecek diye bir kural yok. Kanserde temel olarak kullanılan tedavileri sayacak olursak,
1. Cerrahi (tümörün çıkarılması),
2. İlaç tedavisi dediğimiz kemoterapi,
3. Işın tedavisi dediğimiz radyoterapi yöntemleri vardır.
– Son yıllarda yeni tedavi yöntemleri konusunda da büyük gelişmeler var, ama şu anda yaygın olarak uygulanan, bu üç tedavidir. Tabii kanserin cinsi ve yaygınlık derecesine bağlı olarak, bu tedavilerden biri, ikisi ya da hepsi kullanılabiliyor.
– Aynı anda radyoterapi ve kemoterapi uygulanabiliyor yani.
– Evet yapılabilir. Bizim konkomitant dediğimiz, aynı anda hem ilaç verip, hem de radyoterapi uyguladığımız kanserler vardır. Kemoterapi ve radyoterapiyi arka arkaya da verebilirsiniz. Kanser tedavisinde yukarıda saydığımız yöntemler farklı sıralarda birlikte uygulanabilir. Örneğin, hastaya cerrahi yapılır, arkasından radyoterapi uygulanıp yine kemoterapi verilebilir. Cerrahi öncesi kemoterapi verilerek tümörün küçültülmesi sağlanır ve daha sonra hasta cerrahiye gönderilir. Cerrahinin ardından yine kemoterapi verilebilir. Yani cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi dediğimiz yöntemler, birlikte veya tek olarak ve değişik sıralarda olmak üzere kullanılabilir. Bunların ne şekilde kullanılacağı komplike bir iştir, o kanserle ilgili onkoloji bilgisini gerektirir.
– Radyoterapi ve kemoterapi arasındaki fark nedir?
– Radyoterapi lokal bir tedavidir. Belli bir bölgenin ışınla tedavisidir. Kemoterapi ise tüm vücutta etkisini gösterir, gözle görülmeyen kanser hücrelerine de etki yapar. Yani sistemik bir tedavidir.
– Kemoterapi özellikle hangi kanser çeşitlerinde tercih edilir?
– O kadar çok kanser çeşidi var ki bunları tek tek sıralamak mümkün değil. Genel bir yaklaşım olarak hızlı çoğalan kanserlerde kemoterapi daha etkili olur. Erken yakalanan kanserlerde cerrahi, ileri vakalarda kemoterapi uygulamak gerekir. Tedavide cerrahinin uygulanamayacağı kanserler vardır. Örneğin lenfomalar (lenf kanserleri), lösemiler ( kan kanseri) gibi. Kemoterapi, buna benzer kanserlerde cerrahiden daha etkili olduğu için seçilen bir yöntem. Yani cerrahi olanağı kalmadığı için buna geçiliyor gibi bir anlam çıkarılmaması lazım. Nasıl üst solunum yolu infeksiyonu olduğunuzda streptokok üredi ve penisilin kullanılması gerekli ise bunun gibi şu organın kanseri olduğunuz zaman şu tedavi yapılması gerekir diye bir bilimsel bilgi var. Bu bilgi yılların getirmiş olduğu deneyimler ve çalışmalar sonucunda ortaya çıkarılmış. Tedavi her kanser için farklı olup, onkoloji bilgisi gerektiriyor.
– Kemoterapi genellikle ilerlemiş kanser vakalarında kullanılıyor diyebilir miyiz?
– İlerlemiş kanser vakalarında genellikle kemoterapi kullanılabilir desek daha doğru olur. Çünkü kemoterapi cerrahi sonrası tümör çıkarıldıktan sonra da verilebilir. Tabii radyoterapi de her iki durumda çeşitli vakalarda tedaviye girer.